حرف آ
آبرادر : گانی قوز قن آقابرادر
بزرگتر آباجی :
آبالاغ : باصدای بلند تند تند باکف دست بر لبها زد ن وصدای آبا بابا درآوردن ،مردم درصحرا موقعی کـه گرگ مـی دیدند این کار رامـی د
آبرِ : آبِرو
آتِشَّک : نوعی نفرین هست معادل کوفت
آجون : آقاجون
آج : گرسنـه ،معمولاَ بـه آدم حریص مـیگویند
آجیدَه : نوعی گیوۀ مرغوب سنجانی
آچّق :باز
آخِر زا پیرزا : فرزندی کـه ازپدر ومادر پیر بـه دنیـا آید
آخونّ : آخوند ،ملّا
آدام آدامَه : کمک بـه همدیگردرکارکشاورزی
آداش : دونفرمرد کـه یک نام داشته باشند هریک دیگری را آداش گوید
آزّاد : محکم
آزار : اذیّت ، گانی قوز قن مریضی
آزالَه : سرگین خشک شدۀ
آرزو : آرِزو
آرقاج : نخ پنبه ای تابیده شده آبی رنگ کـه پود قالی را تشکیل مـی داد بـه آن پو هم مـیگفتند
آرموت : گلابی
آسّا : یواش ، آهسته
آسّار : آستر لباس
آسّانَه : شـهر آستانـه
آسمان : آسِمان
آسمان غُرُمَه : تندر ورعد وبرق
آسّویچه : یواشکی ، قایمکی
آسّی : بـه تنگ آمده
آشوف : آشوب
آشِ دَسّی : اِشکِنـه
آغِل : حیـاط خانـه
آقاداشی : برادربزرگتر
آقِرسَنگین : آدم سنگین وباوقتر
آ لّا : الله
آل : موجود خیـالی ،
آلا خون بالا خون : ازخانمان وکارخود بازمانده ،زابرا
آلابولَنگی : سیـا ه وسفید ،خالدار
آلا : سیـاه و سفید
آلازاغچَه = کلاغ کوچک کـه رنگش سیـاه وسفید است
آلاغ : وجین
آلَت : زرد چوبه
آلِش دنگِش : داد وستد
آلوچَه : آلو چه
آمّا : همان امّا است
آمُلّا : آقامُلّا
آمُخته : عادت داده شده
آهِن : آهَن
حرف الف
اَبَرقو : جای بسیـاردور
اِبرام : سماجت ویکدنده گی
اِتِرام : ا حترام
اَتّراض : اعتراض
اَتَگ : دامن پیراهن کـه درآن کشمش وگندم وگردو وغیره مـی ریختند
اِجباری : خدمت سربازی
اِخلاق : اَخلاق
اَخمَخ : احمق
اَخمو : بداخلاق
اُخلُو : وردنـه،چوبی کـه باآن خمـیرراپهن مـی کنند
اَدَت : مفت ومجانی ،سهل وساده ،مَیَر اَدَت دِر =مگربه همـین سادگیـهاست ؟
اَرج وقُرب : ارزش واحترام
اُرد : دستور ،فرمان
اُرِسّه : اُرسی ،کفش
اَرشِن : گز،متر
اَرمَنِه : ارمنی
اَزبَر : حفظ بودن مطلبی
اِزنا چال اِسبار :درقدیم بـه شـهرازنا وحومۀآن مـیگفتند
اِسبار : بیل زدن زمـین وباغ
اسبناج : اسفناج
اِسپَنّ : اسپند ،سپند
اِسّخارَه : استخاره
اِسّخون پلِنگ : استخوان بندی
اِسدِشاد : استشـهاد
اِسّکام : استکان
اِسّمُلی : استنبُلی
اَسِّیو : آسیـاب
اِشتا : اشتها
اشکم تلَّه : بخورو نمـیر
اُشلُنگ : نوعی گیـاه کـه ساغه وبرگهای آن بعد ازکوبیدن بـه جای صابون درشستن رختها بـه کارمـیرفت
اِشناس : آشنا ، مقابل غریبه
اُغُر ؟ : کجا مـیروی
اُغُر بـه خیر : گذرت ویـا سفرت بـه خیر باشد
اَفتو گردان : آفتاب گردان
اَفاقَه : فایده
اَفتوَه : آفتابه
افلیج : فلج ، لمس نیزگویند
اَفِه : افعی ،ماربزرگ
اِ کبیر : بیعرضه وناکار آمد
اَکِّه : افسوس وحسرت
اَلدَنگ : بی عار ولوده و مفت خوار
اَلَکی : بیـهوده وبی جهت
اَلنگات : سرگردان
اَلُّق : بازی الک دولک
آلاغ : وجین کشت
الا حدّه : اضافه
اَلو : شعلۀ آتش
الَک : غربالی کـه های آن بسیـار ریز باشد
اَلقاف : موضوعی را بیش ازحد بزرگ
الحد : لحد ،گور
اَلَلمشائی : الکی،الّابختکی
اَمّار : انبار
اَمُّر : انبر
اَنقلاف : آشوب وبلوا
اَنّا :اندازه
اِنار : اَنار
انجَه انجَه : تکه تکه
اِنجیل : انجیر
اُنچه که : آنچه که
اُ...وَه : لفظی کـه دربیـان کثرت بـه کار مـیرود
اُواخ : آنوقت
اُوار : آوار
اَوال : احوال
اوحَه : لفظی هست که به منظور امر ونـهیـها بـه کار مـیبرند
اُوخُرَه : سیبیلهای جلوی دهان
اُوخور : آخُر حیوانات
اودِ ق : آب دوغ
اوجوکّ : دیوارکوتاهی کـه درپشت بام درست مـید به منظور خوابیدن درپشت بام درشبهای تابستان
اودوخیـار : آبدوغ خیـار
اوروف : اریب
اوریت : مرغ پرکنده یـا مانند آن
اُوِس : آبستن
اوسّا : استاد
اُوسار : افسار،عنان
اوسرد نُو بات : آب سرد نبات
اوگردان : آب گردان
اُولَه : آبله
اُونمَّه : خاک آب گرفته به منظور کاهگل کاری،زمـین کشاورزی راآب گرفتن
اومد نیـامد :آمدونیـامد ،شگون
اُوِنگ : انگورآویزان شده از سقف
اُوِنگان :آویزان
اُویـار : آبیـار
اُوِه : کشت گندم آبی
اِهِنّ وتُلُپ : دنگ وفنگ ، دبدبه
اَیَر : اَگر
اَیـاز : آسمان صاف وبدون ابر
اُینَه : آینـه
اُیِنّه : سال آینده
حرف ب
بادروان : دارویی کـه باد را از بدن بیمار مـی رهاند
بادّمـه : بارش برف همراه با وزش شدید باد
بارت : زیبایی ،دارای قیـافۀ زیبا
بارفِتَن : نوعی لالۀ بلورین
بافت : بلند
بافَه : یک دسته از گندم یـا علوفۀچیده شده
بالا خُنَه : بالا خونـه
بالان : هواپیما
بالنگو : بلند گو
بامّول : بامبول ،حقّه بازی
باهار : بهار
باب تب : باب طبع ،باب مـیل
بَبَه : بچۀ کوچک،بَبَم : بَچَم
بَبَه : مردمک چشم
بَچّو بَچّو : صدا بز
بَچَّه بازی : بچه بازی
بَچّه بال : نفرینی هست برای بچه ها، بال بال بزنی
بَچّه گُنَه : بچه گانـه
بخچه : بقچه، پارچه ای کـه رخت ولباسها را درآن مـی پیچیدند
بخچه : ب،یک بسیگار
بد مامله : بد معامله ،کسی کـه درمعامله بادیگران راستی پیشـه نمـی کند
بدپوز : آدم بد اخلاق وترشروی
بدِرقَه : بدرقه ،همراهی
بَدِکار : بده کار
بُروشدِرِک : آردی کـه درروغن سرخ شده ودردرست اگردک استفاده مـی شود
بَر : جفتگیری یـابز
بِرّ :ی کـه لکنت زبان دارد
بَر اَفتو : برِ آفتاب ،رو بـه آفتاب
بِرار : برادر
بِرارِ بُو ونِم : برادر عزیزم
براردُمّا :برادرداماد ، ساقدوش
برارزا : برادرزاده
بُران : بوران ، توفان
بَردِ گولو : بام قلطان ،قلطک
برفِ لیَه : برف وباران درهم
برفِ تَلَه : برف آبدار
بُرّی : یکجا وکلی
بَزَک : آرایش
بِسّاب : بی حساب
بُسّان : بوستان
بَسکی : از بسکه
بَفا : وفا
بُقیَه : گنجه ای دردیوار کـه درآن ظروف وچیزهای دیگرمـی چیدند
بِل : بیل
بَلگ او:ابتدای جوی اب
بَل بَشور : شـه ،نا مرتب
بلاجبی : بوالعجبی ،هرچیز عجیب وغریب
بُلبُلَنگ : بلبرینگ
بلغم : خلط گلو
بُلغور =بَلغور، گندم شکسته شده کـه برای آش بلغور استفاده مـی شود
بَلکَم : بلکه ،شاید
بَلگَه : برگ درخت
بِلِنگ :واحدی به منظور لباس
بِلِنگ بِلِنگ : تکه تکه
بَمَچَه : بادست برسری زدن ،توسری
بنّ وبساط : اسباب ولوازم
بَنّام : بد نام
بُنگ : بانگ ، صدا
بَنّه : بنده
بُنی : پی ساختمان
بَنّی خدا :بندۀ خدا
بُوَ : پدر ،بابا
بوَ غوری : کور ،نا بینا
بوتّه :بوته
بوروز : بروز
بورَه : بوریـا
بُوَسیل : بواسیر
بول بولو : تیله ، گوی شیشـه ای کوچک کـه دربازی کودکان بـه کار مـی رود
بولور : بلور
بُوُور :باور
بیوَر : فلفل سبز
بُوان : پاگشا،پاگشابردن عروس کـه قدیما رسم بود
بویده : بادیـه ،ظرف بزرگ
به تینِ تَبَر:به درک
بیوَر:فلفل
بُییر : ناقص
بی همـه چی : بی همـه چیز
بیـار و بی درد : بی غم ،بی تفاوت
بیرا بیر : مساوی
بیز : ابزارکفاشان ،سوزنی قطور کـه دسته ای کروی ازچوب داشت
بیم : زمـینۀ پارچه یـا قالی
بینِ بینُ الله : خدا وکیلی ،خدامابین
حرف پ
پائله : کفش
پا پتی : پا
پابِزا : پا بماه زنی کـه زایمان او نزدیک است
پاپی : اعتنا
پاپی : پیجو
پاتِشا : پادشاه
پاتمُکی : اشعار وترانـه های عشقی
پاچّین : پیراهن بلند وچین دار زنانـه
پارچینَه : پله ،پلکان
پاشارّو : جمع باقیماندۀ مـیوۀ درخت
پاغالَه : لوبیـا
پاک : بـه کلی ،همـه ،تمام
پاکار : دشت بان
پالاس : گلیم ،زیرانداز، جاجیم
پامُّغ : پنبه
پَتی : نان خالی ،
پِجمُردَه : پژمرده
پِچّ و پِچ : پچ پچ
پَخچ : پخش
پخچَه پِران : پشـه پران کـه به پیشانی الاغها مـی بستند
پَخمَه : آدم بی عرضه وبی دست وپا
پِر پِر : نوسان ولرزش شعلۀ چراغ گردسوز یـا فانوس
پِرگِن : بعدازتعطیلات عید روی زمـینـهای کشاورزی برف زیـادی مـی ماند صاحب زمـینـها مـی رفتند وسط زمـین، برفهاراکنارمـی زدند تابه خاک مـی رسیدند وخاکهارا بابیل برروی برفها مـی پاشیدند کـه زود تر آب شوند که تا بتوانند کار کشاورزی را شروع کنند بـه این کار پرگن مـی گفتند
پِر کَه پِرکَه : بریده بریده شدن مایعات
پَرِ نّه : پرنده
پَرپَرّ ک : پروانـه ،شاپرک
پرتی : تخته های نازک کـه روی دوتیر کنار هم مـیگذارند درسقف
پَرَخچَه : جرقّه
پِرزِ پَنّیر : نان خرده را با ریزه های پنیر مخلوط مـید وبه آن پرزپنیر مـی گفتند
پَرچ : برآمدگی لبۀ بام ازدیوار
پَرک : نخ تابیده شده
پَریز : پرهیز
پِرتِه پیس : ژولیده وکثیف
پُرکِبّ : پرولبالب
پَس اُفت : بعد انداز
پستو : نـهان خانـه ،اطاق عقب
پَسنّ : پسند
پِسَّه : پسته
پَشام : سحری ذرماه رمضان
پِشک : قرعه
پَشام : سحری درماه رمضان
پُشت انّر پُشت : نسل بـه نسل
پِشک : قرعه کشی
پِشمان : پشیمان
پُفِلَک : کیسۀ کوچک پرازباد دردرون شکم
پَقَر : پشگل
پُف : فوت
پُفی : ریۀ یـاگاو
پُکّ : پتک
پَکَر : دلخور ، رنجیده
پِل خوردن : دورخود چرخیدن
پِلُو : پلو ،برنج پخته شده
پَلتَه : بلغورپخته
پِنا : پناه
پِنا برخدا : پناه بر خدا
پَنجَرَه : پنجیره
پِنگالَه : خوشۀ کوچک انگور
پِنُمَکی : پنـهانکی
پَنّیر : پنیر
پوت : پیت ،ظرف مایعات
پور پور : ذغالی کـه سخت سرخ شده وبسیـار سوزنده هست ،به بچۀ خیلی شیطان مـیگویند
پُوش : زمـینی کـه خاکش نرم است،خاک نرم
پوشین : حریم
پولکّی : پول دوست
پوپّ : تاج قرمزرنگ مرغ وخروس را مـی گفتند
پُوخَه : خرمن علوفه، بعدازجدا گل کـه به صورت دیوارکنارخرمن جا مـی چینند
پی : پیۀ ،چربی
پیت : دورخودچرخیدن دراثر دردوبیماری، معمولاً نفرینی هست که بـه بچه ها مـی گویند
پیس : نجس آلوده ،زد زیبا ،بدگل
پیسِ حَلّکی : بـه آدم بی عرضه وبدرفتارگویند
پیس رفتار : بدرفتار
پیسوز : چراغ پیـه سوز
پیش : بوته ،خاروخاشاک کـه درقدیم به منظور سوزاندن درتنور استفاده مـی شد
پیش انّاز : تیرقطوری کـه تیرهای دیگرروی آن مـی افتد درساختن سقف خان
پیشتِی :دور گربه
پیشواز : پیش باز
پیشَه زا : فرزندی کـه زن از شوهر قبلی داشته باشد
پیغمّر : پیغمبر
پیک : پوچ
پیکَه : پهلوی انسان
پیکَه پَلِه : پک وپهلو
پیلتَه : فتیله
پیلَه : گیردادن،لج ،لجبازی
پیله : بهی یـاچیزی سخت مشغول شدن،گیردادن
پینَه : پونـه ،گیـاه پونـه
پُیَه : پایـه
پُییز : پاییز
حرف ت
تاپّالَه : بوته ایست گرد وگنبدمانند
تاپّو : خمرۀ بزرگ گلی به منظور نگهداری آردوگندم
تاتی تاتی : راه رفتن بچه ای کـه تازه راه افتاده است
تاختی : سریع ، تند
تارِف : تعارف
تازّه : تازه
تازّی : سگ شکاری
تاس : قدح ،ظرفی کـه معمولاً درحمُام استفاده مـیشد
تاسکی : تاکسی
تاغار : تغار
تال : رشته
تاما : طمع
تاما کار : طمع کار
تامارزِ : آرزو بـه دل ، حسرت بـه دل
تامام : تمام
تان : گندم یـا علوفه را بـه صورت گرد دورخرمن پهن مـید کـه چان یـا خرمن کوب راروی آن بگردانند،به آن مـیگفتند تان
تَبَنَه : سوزن خیلی بزرگ
تُبِچِه : بازی توپ چو
تُبُّخ : بر آمدگی مچ پا
تُپّ : توپ
تپّ وکو : همدیگر رازدن ،کتک کاری
تَپّه جک : گلوله ای ازپارچه کـه درِکوزه مـی گذاشتند
تخسِر : تقصیر
تُخماق : پتک بزرگ از جنس چوب کـه با آن کلوخهای زمـین شخم شده را خرد مـی د
تِرّ : بادی کـه ازخارج مـی شود
تَر اومدن : زلّه شدن
تِران : تهران
تَرخَنَه : ترخینـه
تُربَه : توبره
تُرتاج : تندراه رفتن
ترَزِه :ترازو
تَرِف : تعریف ازکسی
تَرِف : قصه
تُرِک بـه تُرِک : آرام آرام راه رفتن
ترَکتول : تراکتور
تَرکَه : شاخۀ نازک کـه تازه ازدرخت بریده شده باشد
ترلوا : حلوا،ترحلوا
تُرُمّه : تلمبه
تِرِنگ : شقّ ور قّ
تِرّو : ترسو
تِرّوطایفَه : ایل وتبار
تُرّه : بافه های چیده شده راپشت هم ریختن
تُرّ : پشت سرهم،قطار
تَرّه : تره
تَرّه قو تَرّه قو : شوروحل حله،فلانی را تره قو تره قو بردند : فلانی راباشوروحل حله یـاباسلام وصلوات بردند
تَزِیَه : تعزیـه
تَزّه : تازه
تِفاق : اتفاق ،تفاقش افتادیعنی مرد
تِقّج : سرکه ای کـه هنوزتفاله اش را جدانکرده باشند
تَقاس : انتقام
تُک : نوک ،قله
تَک : پهلو ،نزد
تَکان شَکان : تکان ،لرزش
تُکَه : چکه
تَگَه : بزنر
تِلّ : شکم
تُل : دردهسفید بـه نوعی سگ مـیگفتند
تَلَنجمـین : ترنجبین
تِلّو : شکم گنده
تُلِه : تگرگ
تَمّک : تُمبَک
تَمّکِه :تنباکو
تمّل :تنبل
تَمـیس : تمـیز
تَنا : تنـها
تناف : تناب
تنِّر : تنور
تُنِک : کم پشت ، زد فشرده
تُنِکّه : شُرت،شلوارکوتاه
تُنگِلَه : کوزۀ کوچک
تَنگی : تنگی ،سختی
تَنیرَه : تنورمانند
تُو : تاب ،چرخیدن
تُو : تب
تُوان : تاوان
توتو : صدا مرغان
توَجّه : توجه
توخال : تبخال
تورش : ترش
تُوِسّان : تابستان
توفیر : فرق ،تفاوت
تُوَل : که تا ول
تُوَه : تابه
توی : که تا ، لنگه
تولو گولو : غلط خوردن
توروک : حبۀانگور
توغَشّه : تب همراه با غش وظعف
تومان : تنبان،شلوار
ته توال : ته مانده ،باقی مانده
تی تین : توتون ، دود
تیـار : درست ، تمام
تُیـانَه : پولی کـه مـهمانـها شب آخرعروسی بـه داماد مـی پردازند
تیرَه : مرز بین زمـینـهای کشاورزی
تیلاشَه : تراشـه ای ازچوب یـا چیز دیگر
تیلیش تاش : تکه پاره
تیریک : دانۀ انگور
تیز او : تیز آب ، اسید
تیف تیف : بارش برف بـه آرامـی
تیکه تیکَه :پاره پاره
تیجَه : سبد صاف وسینی مانند کـه از ترکۀ درخت بافته شده است
تیلیت : نان ریزه شده کـه در آبگوشت ریزند
تیلیفان : تلفن
تین : تون
تیلکّه : تولکی ، نـهال درحت
تیلَه : توله،تولۀ سگ
تیرَه : مرزبین دوتکه زمـین
تیغ برّان : بـه قصاب ها بـه جای خسته نباشید مـی گفتند واوجواب مـیداد،دشمن پناه
تیز : گردوخاک
حرف ج
جار : صدای بلند،درقدیم جار چی بـه پشت بام مـی رفت وباصدای بلند خبرهارا بـه مردم مـیرساند
جام : کاسه
جاجِق: علفهای خوراکی کـه باتخم مرغ سرخ شده است
جاکار : مرکزادارجات راگویند
جاهاز : جهیزیـه عروس
جاهال : جوان،جاهل
جِب : جیب
جخت : بزور ، تاحدی
جختَم بلا : بازور کاری را انجام دادن
جختی : بزور ،تا حدودی
جَدَه : راه ، جاده
جُرّه جوان : نوجوان
جِرّه : جیغ
جَرّ : بحث و جدل
جِرّ : پاره
جُراب : جوراب
جرّوفنّ : دست گاه بسیـارپیچیده
جِرپّو : زن بد کاره
جَرغَه : جَرگِه،چندنفر کـه دور هم جمع شوند،گروه
جرم : وآلودگی
جَرّه : یعنی یک دسته اسکناس
جُزبی : جزئی
جُشُنّه : جوشانده کـه شیره وعصارۀ چند گیـاه دارویی است
جِغِلَه : کودک ریز اندام
جِکمِه جان : تاب وتوانایی
جَلَب : زن قحبه ونا بکار
جِلِزقَه : جلیقه ،نیم تنۀکوتاه وبی آستین
جِلف : سبک ، سفیـه ،خود سر
جَمام : بدن کوفته شدهی کـه مدتی کارهای سنگین نکرده باشد
جُمَّه : جمعه
جُنَزَن : زن جوان
جنس : پارچه
جنس : ذات
جِنگَه : جوان
جنَّم : جهنم
جُنَمّرگ : جوان مرگ نفرینی هست که بـه جوانـها مـی گویند
جَنُوار : جانور
جِنَّه :، بدکاره
جوروک جوروک : صدا مرغ
جوش زدن : عصبانیت
جول : پالان
جوهود : جهود ،یـهودی
جُوان : جوان
جی : واژه ایست کـه به یکباره گفتن آن کودکان را مـیخندانند
جیک،جیک زدن : سرزدن غنچه ازگلبن
جیت : آدم کـه دولا شود
جیگر : جگر ، کبد
جین : جنّ ، ازما بهترون
جین کیزه : نوعی کوزه
جیَه : ضلع خشن کبریت راگویندکه سرِچوب کبریت با اصطکاک باآن آتش مـیگیرد
حرف چ
چاپ : غارت ،دزدیدن،چاپیدن،دروغ گفتن
چابود : لباس
چالمـه : نوعی مریضی همرا باتهوع وسردرد
چادِرشو : چادر شب
چارتاق : دری کـه هردو لنگۀ آن کامل باز باشد
چارچنگول :ی کـه انگشتان دست وپایش کج یـا خشک شده باشد
چارچِه : نوردبان
چارطاقی : خفاظ ونردۀ دور مزار
چارنال : تاختن چهارنعل اسب والاغ
چاشّ : حرفی به منظور ایستاندن الاغ
چاغّانَه : بشکن
چالَه کرسی : چاله ای کـه زیرکرسی تعبیـه مـیشد تادرآن آتش یـاذغال بگذارند
چان : خرمن کوب
چباشَه : برع،وارونـه
چُبان : چوپان
چُبُق : چپق
چَبُک : چابک ،سریع
چَبَل :ی کـه دستش فلج باشد
چَپّ : زدن دودست برهم جهت شادی
چپّال : چپ دست
چپُش : بز جوان
چُپّی : نوعی مردان باچوب
چُتِّلی : روی دوپا نشستن
چُخت : موی شرم گاه ، نوعی دشنام
چِخَه : راندن سگ
چراغ مـیشی : نوعی چراغ نفتی،قوطی حلبی را پراز نفت کرده ونخی را بـه صورت فتیله درآن فرو مـید
چَرت : چتر
چَرت : چرت،درقدیم وقتی موی سربچه هارامـیزدند مقداری ازمورادربالای پیشانی باقیمـیگذاشتندبرای زیبایی
چِردَک : تخمـه
چِرِخ : چرخ نخریسی
چِرّ وچوله : چوب های نازک به منظور سوزاندن
چَرپی : چربی
چَرچِه : دوره گرد اسباب فروش
چرک او : چرک آب
چرکین : لباس چرک دار ،کثیف
چِرَّه : صدای جیغ ازدرد
چگار : سقف چوبی اطاق
چُقُلی : فضلۀ مرغان
چَقّ : نارس ، کال
چُسان فِسان : بزک وبوزک
چُسّنک : سوسک سیـاه
چُغُنّر : چغندر
چَق چَقَه : جق جقه ونیز گونـه ای گیـاه
چَقّ : کال،نارس
چَکِّش : چانـه زدن
چَکّوش : چکش
چِلاس : آدم شکمو ودله
چِلِپ چِلِپ : صدای برخورد پیـاپی دست با آب
چَلَنگو : نوعی بازی
چَم : چمنزار
چِمچَه : ملاقۀ بزرگ چوبی یـا فلزی
چمّرَه : چوبی کـه قبل ازخشک شدن دوسرآنرابه هم مـی آورندودرطویله آنرابا تنابی بـه گردنیـاالاغ مـی بستند
چَمنّ : درخت
چنگال : خوراکی از روغن حیوانی ونان تلیت شده
چَنگَه : چنگال
چَنَه : چانـه
چو : شایعه
چودار : آن کـه خرید وفروش احشام کند
چولَه : چوب نازک وکوچک
چُووش : چاوُش
چیلَّه : گره بـه کارافتادن راگویند
چیلیک : بوی روغن سوخته
چینَه : دیوار
چُیی : چای
حرف ح
حاجَمَت : حجامت
حامام : حمّام
حاف حافو : مرد یـا زن بسیـار پیرکه با حاف حاف حرف بزند
حَب : دان،دانـه،حبّه،قرص
حسّابِه : حسابی
حُرتی : آدم بی ظرفیت
حِرّه : چیدن اشیـاء روی هم
حرّوحال : نا،حال
حرضت : حضرت
حِرِف : بسیـار،زیـاد
حشری : زن یـامرد بسیـارران
حُقِلدونی : اطاق کوچک وتنگ وتاریک
حُکماً : حتماً
حلقِ حناق : بیماری گلو،نفرینی هست برای بچه ها
حَلّ او : آبی کـه حل برود
حُلّر : دانـه ای کاشتنی کـه خوراک دام مـی شود
حَلّکی : الکی،بیخودی
حَلمَت : حملۀ سگ راگویند
حمّال : تیرچوبی بسیـارقطوروبزرگ کـه تیرهای دیگرروی آن مـیافتند
حلواخور : مرده خور،مفتخور
حلقِ حناق : نفرینی به منظور بچه ها
حمله : نوعی بیماری عصبی همراه با غش
حِنا : حنا
حُنِک : خنک
حَنَگ : شوخی
حو : حا
حولی : وحشی
حول : نگرانی،دلواپسی
حِی حِی حِی : بـه همـین خیـال باش
حِیزَه : نوعی بیماری کـه دراثرپرخوری بـه وجودمـی آید
حُوَه : هوا
حُویض : حوض آب
حِیقَت : حقیقت،
حیقت مرحبا : حقیقتاًمرحبا
حیوان وحشم : و واسب وبز
حِیوا : مـیوۀ به
حرف خ
خارّ خارّ : صدای ناهنجار
خانِم : خانُم
خا نَخا : خواه ناخواه
خانمباجی : شوهر
خاش خاش : خشخاش
خاک او : نخستین ابی کـه پس ازبذرافشانی بـه زمـین مـی دهند
خُب : خوب
خَتینَه : خَتَنِه
خَجّه : خدیجه
خِرخِرّه : خرخره،گلو
خدانیـادار : خدانگه دار
خرّان : خر ران چوبی کـه با آن خر رامـی رانند
خردجال : خرِدجّال
خرک خرک : نوعی بازی
خرف : کم هوش،نادان
خَرِمِه بَجو : نوعی بازی
خِرّ خِرّ : خر خر،صدای گلو
خرمنچه : جای خرمن
خُرِس : خروس
خرتِلاق : گلو،لولۀ نای
خرسُخُل : سرگین خر
خِرخَه : خرقه،لباس زخیم
خرّه : گل شل
خدا فس : خداحافظ
خُشِلی خُشان : شادکامـی
خُشَه : خوشـه
خُشال : خوشحال
خِشمال : خشت زن
خَف : خفه
خَنّه زار : مسخره
خُنَه کوچ : رفتن ازجایی باخان ومان
خلّو پیلیچ : گج ومعوج
خُل وَز : نیمـه دیوانـه،خل
خلیلی : نوعی انگورزودرس
خلوار : خروار
خُلفَه : نوعی گیـاه
خَمّر : خمـیر
خُنَوار : خانـه وار
خُن : خان،مانندروضه خُن=روضه خوان
خُنچه : خوانچه
خُو : راه دست
خوارِزار : آدم خواروذلیل وبدبخت
خورد : خرد
خورجسّان : خوزستان
خوش گَلّه : اولین شب عروسی
حرف د
دِ...... گانی قوز قن : حرف اعتراض
دالاشت : همان تلاش است
دادوهُوار : دادوهوار
دارامّ ودورومّ : سروصدای ناهنجار
داشی : برادربزرگتر،برای احترام بـه اول اسم مردان اضافه مـیکنند
دارا : دارنده،مالدار
دال : عقاب سیـاه
دار : دستگاه قالی بافی
دال : نوبت
دالُن درازه : دالان دراز
دامّلی دیمّو : صدای دنبک وسازهای دیگر
دَب : عادت
دَدَه :
دِرَه : بوتۀ گل
دَردَجال : دردمند،مریض
درطیلَه : وقتی خانواده ای یـای را مـی فروخت،بچه های خانواده ازخریدارمبلغ کمـی شیرینی مـیگرفتندکه بـه آن درطیله مـی گفتند
دروبون : خانـه وکاشانـه
دَرمُنّه : درمانده
دُرّ : آویزان
دَرَک دَر رَفتَه : آدم بسیـارسردوگرم چشیده وزرنگ
دُرُسّ : درست
دُرُسّه : درسته
دَسّماز : دست نماز،وضو
دَسّی دَسّی : عمداً،ازروی عمد
دَس مریزا : دست مریزاد
دَسّو : شنا
دَس دَس : معطل
دَسّه دَسّه : دسته دسته
دَسّه : دسته
دَسّ وچِلِنگ : لیـاقت،عرضه،کارآیی
دسّ وبال : دست وبال
دُسّ : دوست
دَسمال : دست مال
دَسّ مُزّ : دست مزد
دَسّر : آسیـاب دستی
دشخوار : همان دشواراست
دُغِلَه : دوغلو
دِغّ وسِغ : غم وغصه
دَقَه : دقیقه
دُقُز دِنِه : نوعی گیـاه خوراکی
دَفَر : مـهلت،دفرورمـیریعنی مـهلت نمـیدهد
دَفَه : دفعه
دکّوپوز : دک وپوز
دَگَنَگ : چماق،چوب دستی
دل بَخواه : بامـیل واراده
دَلَمَه : مایۀ سفت وه شده
دِلِنگ ودِلِنگ : آویران باسروصدا
دَلّگ : سلمانی
دلم : دلوآب
دمادم : پشت سرهم
دَل بـه دوسّ : جفتگیری سگهاراگویند
دِنّه : دنده
دُنا : دانا
دَ ن : دانـه
دُنگ : دانک
دَنگ : حال،کیف
دَنَه : دهانۀ قنات
دوکّان : دکان
دُوری : بشقاب
دوش : پارچ آب بزرگ
دیدّ : بوق
دیش : حبۀ قند
دوبه شک : شک وتردید،دودلی
دُوطلب : داوطلب
دُوا : دعا
دیگمَه : دگمـه
دِییم : کشت دیم
دیگَه : دیگ کوچک
دیـارگاه : مکانی راگویندکه ازآنجاگنبدیـاگلدستۀ زیـارتگاهی پیداباشد
دُیُّم : دوم
دِییم زار : دیم زار
دِیَه سَقّلِه : نوعی گیـاه خوراکی
حرف ذ
ذَر : واحدی به منظور ادازه گیری قالی وپارچه وغیره معادل 104سانتیمتر
ذوق : خوشحالی، ذوق وشوق
ذَرّه : ذره، کوچک،مقداری کم
حرف ر
راجَه : تیرقطوری کـه تیرهای دیگردرسقف روی آن مـی افتد
رابِرا : دفعه بـه دفعه،پشت سرهم
راس : راست
راس راسی : حقیقتاً
رِپّ رِپّ : صدای پای بلند
رِچّ : ردپا
رِخت وبارت : ریخت ظاهر
رِخت وپاش : ریخت وپاش
رِسمان : ریسمان
رُسوم : انعام
رُسّگار : رستگار
رَسَد : قسمت،بهره
رِشخَنّ : مسخره ،ریشخند
رِغّ : مدفوع آبکی
رِغّو : آدم ضعیف ولاغراندام،ترسو
رَفَه : تاقچۀ بالا
رِقز : رزق،رزق وروزی
رُک : گوش تیزکرده
رُکَت : رکعت
رِکّه : اقامۀ دعوا
ریف : قاچ هندوانـه ومانندآن
رَنّه : رنده
روشور : سفیدآب
روزی دَهِنّه : منظورخداونداست
رولَه : فرزند رُوج : روان
رُوان : روان
روبه را : خوب شدن ازمریضی،روبه راه شدن ازمشکلات
رود : فرزند
ریچ : بهی کـه دندانـهایش برآمده ونمایـان باشدمـی گویند
رِیَت : رعیّت
حرف ز
زِغزار : باتلاغ
زِقّ : زمـین پرنم
زنّان : زندان
زُمَاسّه : زبان بسته
زَقّوم : بسیـارتلخ
زَرا : زهرا
زَراب : پیش آب،ادرار
زِرِنگ : زرنگ،کاری
زَمّه : زنبه
زل : زنجبیل
زِنِش : دردشدید،باشِم زِنِش ووریر : سرم شدیددردمـی کند
زِلّ : نگاه خیره
زَلَه : زهره
زِزّو : آب ماست یـاکشک
زَردَه جُوا : زردچوبه
زُریّات : نسل
زَمّول : زنبیل
زولَک زا : بچۀ نارس
زُور : زبر،خشن
زُهَل : بچۀ بسیـارشیطان
زیـاتی : زیـادی
زیـان کار : بچۀ شیطان وخراب کارراگویند
زیدّ : پر رو
زیدِه : صمغ درخت
زیکّ : سُک
حرف س
ساج : صفحۀ آهنی گردوبزرگ کـه روی تنورمـی گذاشتندوروی آن نان مـی پختند
ساچّ : زلف،گیسو
سارِق : پارچه ای کـه درآخربه قنداغۀ بچه هامـی بستند
سازِنّه : سازنده،نوازنده ومطرب
سَبَت : سبد
سُدّه : مریضی پهلو
سرافت : فکر،هواس
سالاطان : سرطان
سِجِلّ : شناسنامـه
سَحَر : فردا
سَحَرِه : صبح
سِخ : سیخ
سَخم : سقف
سَراُو : سرچشمـه
سَرِدسّ : قبراق وسرِحال
سرزیـاد : بچۀ سربزرگ راگویند،بچه ای کـه کارهای بزرگترهاراتقلیدمـی کند
سُرُف : سُرب
سَرنّ : سرند
سِرّه : سرگین وکه درطویله مـیماندوسفت مـیشد
سِرّوسول : آدم تنبل وکم تحرّک
سِز : سیز،طاق قوس دارکه باخشت خام مـی زدند
سَقَط : نفرینی هست که بـه خران وسگهامـی گویند
سَقّرقَه : نوعی حشره کـه محکم مانند کنـه بـه بدن حیوانـها مـی چسبد
سِقرچین : پرستو
سَم : ترس،وحشت
سُکّه نُکّ : وررفتن باچیزی به منظور سرگرمـی
سِلاب : سیل
سِلّت : شانـه ای دردستگاه پارچه بافی قدیم
سَلت : سطل
سُمّادَه : سُنباده
سُنّه سِلام : جوشی کـه درزیرپلک چشم درمـی آید
سُنِ قم : سوهان معروف قم
سورفَه : سفره
سوروسات : سیورسات وسایل خوراکی
سودا : بیماری سودا
سیـا تُوَه : سیـاه چهره
سیـاسرفه : سیـاه سرفه کـه دراثرسرماخوردگی بـه وجودمـی اید
سیـاسولوخته : چهرۀ سیـاه سوخته ازآفتاب
سیلیک : سازش
سیتّل : برشته گندم ونخود روی آتش
سیرمـه ای : سرمـه ای
سیزّه : سیزده
سینَه ریز : گردنبند
سیرمَه : سُرمـه
سیب خاکی : سیب زمـینی
سیبیل : سبیل
سیریش : سریش،چسبی کـه درقدیم معروف بود
سیل : ناودان
سِیل : تماشا
سیم کشیدن : ناسورشدن زخم
سینِه : خمره
حرف ش
شا : شاه
شَباش : شاباش
شاپّالاغ : سیلی محکم
شاته : نان تنوری گردوضخیم
شارَه : وسیله ای کـه با آن گندم وعلوفۀ چیده شده راپشت الاغ حمل مـی د
شاقّه : شاخه
شاف : شیـاف
شاکّو : بعد گردنی
شَدَنَه : شادونـه
شَرَه : گوشتی ازاندام کـه نـه گوشت خالص هست ونـه چربی خالص
شَر : شـهر
شُرت : اشتباه
شُرشُرّه : شرشره،آبشار
شِرّه : لباس پاره ومندرس
شِرّوغِزِل : شعروغزل
شِرّ :عجول
شُسّ وشو : شست وشور
شَسّ : شست
شِشدُنگ : شش دانگ
شِکَمّه : شکمبه،معدۀ یـاگاو
شَلّ : لنگ
شُلال : درازکشیدن
شَمّه : شنبه
شناخت : آشنا
شنو : شنا
شولّ شل،وارفته
شُوول : شاقول
شقّ : راست
شقیقَه : گیج گاه
شودَر : شبدر
شوچَر : شب چره
شوت : سوت
شودَّک : سوت سوتک
شیفور : شیپور
شوپَرّگ : شاپرگ،پروانـه
شیتّ :ی کـه کمرش معیوب است
شیرشیره : شیرۀ آبکی
شیرکَن : بزنراخته شده
شیرَک : مسلط شدن بهی دردعوا
شیشک : یک تادوساله
حرف ف
فَت : زیـاد،فراوان
فطِّر : کلوچه
فیسّ : افاده،خودبزرگ بینی
فاطمَه اَرّه : زن یـا بسیـارشرّ
فِت وفِت : پشت سرِکسی باکسی دیگر یواشکی حرف زدن
فِت فِتّو :ی کـه زیـادغیبت دیگران رامـی کند
فِسّ وفِسّ : کندی درکار،تنبلی درکار
فَنّ : مکروحیله درکارها
فُشار : فشار
فَم : فهم
فاتَه : فاتحه
فاتَه خُنی : مراسم ختم
فُیدَه : فایده
فَت : فتح
فَنّق : فندُق
فوتَه : لنگ
حرف ق
قارّقارّو : آدمـی کـه دردعوابسیـارسروصدامـیکند
قارِنچَه : مورچه
قازان : دیگ بزرگ
قازقلنگ : درقدیم بـه افراددست وپادرازمـی گفتند
قاشّق : قاشق
قَبَه : قحبه،زن بدکاره
قبل : قلب
قپان : قپان،ترازوی دسته دارقدیمـی
قَدبُر : مـیانبر
قَدَقّن : ممنوع
قَدِیـه قوربان : قدت راقربانبروم
قَدیفه : حولۀ
قُرّ :ی کـه بادفتق دارد
قُراب : چیزی رابه رخ دیگران کشیدن،ادعای بیش ازحدداشتن
قُربَت : کولی
قُرتُ قُرت : صدای نوشیدن آب
قِرچّ وقروچّ : صدای بـه هم ساییدن دندان
قَراره : جوال بسیـاربزرگ
قِرادّی : گرد،مدور
قُرس : محکم
قِر : قیر
قُرت : یک وعده قورت راگویند
قِرتی : بـه آدم های جلف گویند
قِرپیدن : قطع ،ب
قِر : بـه دورخودچرخیدن
قِرِم : موقعیت،قرم خرابدریعنی موقعیت خراب است
قُرُم دنگ : فحشی هست برای مردان یعنی بیغیرت
قُرول : قشرنازکی ازیخ کـه درزمستان برروی شیشۀ ذروپنجره مـی نشیند
قِرّمان : بلا،بلای عمومـی به منظور همـه
قُرمّ قُرُمّ : قُرقُر
قَزَن قلفی : سنجاق فلزی
قزِلجَه : سرخک
قِژ : هرگاه ظرف ماست کـه چندروزی بماندوترش شودوازظرف سرریزکندگویندقِژآمده
قَزاقِرتَکی : کشکی،الکی
قِسّر : حیوانی کـه از آبستن شدن دریک سال بازماند
قِسّ : سهم
قِشقِرِق : دادوفریـاددرآوردن،جاروجنجال راه انداختن
قُشَه : مسابقه
قَشقَه : حیوانی کـه وسط پیشانی اش سفید باشد
قَشقَه : آدم بدشُگون
قَشو : شانـه ای کـه باآن پشتهاواسب ها والاغها
مـیکشیدندتاتمـیزشود
قُلّه : قلّک،ظرف جمع وپس انداز پول
قُلف : قفل
قُلا : یواش
قَلَه : قلعه
قلبیر : غربال
قِلِق : خلق وخو،بدقلق=آدم بدخلق
قَلبَتین : انبری کـه با آن دندان مـی کشیدند
قُنِش : حالت گذرنده ومحلی جوّ،دریک یـاچندروزمعین کـه هوابه حالتهای گوناگون باشد
قنّ : قند
قُنّاقَه : قنداق بچه
قِنج : بزک ،آرایش
قنّارَه : قلاب قصابی
قَنّ اِشکِن : انبرقدشکن
قُرق : جای پرعلف راگویند
قدّامـه : ناسزایی هست برای زنان
قُلُمّی : حرف درشت زدن
قول : گود،عمـیق
قوش : عموماً بـه معنی پرنده است
قوصّاقُجَه : بـه دیگران دق کـه من چیزی دارم کـه تونداری
قَوَه : قهوه
قَوَچّه : قهوه چی
قوت : غذا
قُوس : ماه قبلاززمستان
قَوَسینی : سینی چای
قی : جیغ،فریـاد
قیقاج : حرکت چپ اندرقیچی
قِی : استفراغ
قیچ : چپ چشم
قِیم قِیماش : بازی قایم باشک
قیماق : خامۀ شیر
حرف ک
کاسّه پشت : لاکپشت
کاکُل : موی سر
کارتال : کاطالع،کسی کـه همـیشـه کارهای نان وآبداربه پستش بخورد
کاپّانَه : ادا،ادیی رادرآوردن
کاکا : برادر
کارِمسرا : کاروان سرا
کاسّه کیزه : ظروف
کارَه : زمـین گندم زاربعدازچیده شدن
کَبَره : پینۀ دست وپا
گپاکِپّ : پربدون هیچ روزنـه ای
کَپَنَگ : ردای چوپانان
کُپّ : خم شدن
کِپ : پر،کیپ
کَپّه : سبدکوچک
کِت وفِت : وررفتن باچیزی
کُت : دولا
کُت : تکه
کتخدا : کدحدا
کُتُل قَدّ : کوتاه قد
کَچّه بِل : بیل کوچک
کخا : کدخدا
کِرپَه : کوچک،نارس
کرچ وکول : دولاشده وبه هم رفته
کِرا : کرایـه
کِرانشین : مستأجر
کُرّ : آب
کُرپ : خابدن مرغ روی تخم
کِرکید : شانۀ مخصوص قالی بافی
کِرانشین : کرایـه نشین،مستأجر
کَرت : گودی ای کـه درباغ وزمـین کشاورزی به منظور جمع شدن آب بـه وجودمـی آورند
کِرت وکِرت : صدای کشیده شدن پابه زمـین هنگام راه رفتن
کِرچّ : بـه هم رفتن ازروی درد
کِرچ : بـه آدم خیلی خسیس گویند
کُرچَل : گندم یـاجوی کـه کاملاً ازکاه جدانشده باشد
کُرچِلِنگ : خرچنگ
کِرمِجّه : کرم های ریزکه دربعضی ازکودکان وجوددارن
کرمـیت : کبریت
کِرپَه : بره
کِرّه : کپک
کُرَه جَدَه : کوره راه
کُرَه سواد : کوره سواد،سواداندک
کِرّ : کمـین
کَریز : کهریز
کِز : دولّا شدن دراثرسختیـهای زندگی
کِزّ : بوی سوختگی پشم
کَسّ وکار : عزیز،حامـی
کِسم : شغل،کار
کَسّر : تیبشۀ نجارها
کَشَه : زیپ
کشکی : بیخودی
کُشتیـار : پافشاری
کَشمالَه : ظرفی بزرگ ازلانجین کوچکتربرای ساییدن کشک
کَش : دفعه،مرتبه
کش کشان : کهکشان
کِشِ منی : خریدوفروش براثاث وزن
کُک : کوک،بخیـه
کُغ : قوز
کُک : سرحال کوک
کُکّ : کوک،کوک ساعت
کَل : ظرفی گلین کـه داخل آن کشک مـیسائیدند
کِل : هلهلۀ کـه درعروسی هامـی کنند
کُل : هرکدام ازچوبهای دوطرف دارقالی بافی،تیرک
کَلَش : گیوه
کُلکَه : کرک قیچی شده ازبافتن قالی
کُلَلِگ : جای مرغان
کَلّه کو : لبریز ،پرولبالب
کُنّه : کُندۀ درخت
کُلک : کُرک
کَلّه جوش : آش کله جوش
کَلَک : طالبی
کَلّه : سر
کَلّه بـه کو : بسیـارپر
کُلّغ : کلوخ
کَلّه ملّاق : باسرافتادن
کُلفَت : عیـال
کُلفَت بار : عیـال وار
کُلَش : کاهِ بعدازخرمن کوبی وقبل ازجداشدن دانـه
کَلّه : کربلایی
کُلّه : هریک ازچهارطرف کرسی راگویند
کُلَچّر :نریکساله
کُلَه بالا : خمـیری کـه ازدست نازپزدرمـیآیدوبه تنورمـیافتدوآنرادوباره بهصورت نانضخیم باگردی کم مـیپزند
کُمَّگ : کمک
کُمّش : مغنی،چاه کن
کُنـه : کهنۀ بچه
کِنَه : کهنـه
کُنِنّه : ماهر،کننده
کُنـه کار : کهنـه کار
کَنّیلَه : کَندو
کُنجیت : کنجد
کنارآب : مستراه
کوپّه : کُپِه،انباشـه شده روی هم
کوشَک : نوعی بازی
کو : تل شده انبوه شده برسرهم
کوکوله : مقدارگندمـی کـه سرخرمن بـه دامن بچه هامـی ریختندوآنـهاآنرابه بقالی وباخوردنی تعویض مـی د
کوچّوک : کوچک
کووَه : کودحیوانی
کُوُود : کبود
کُو : باختن دربازی
کینّ : کُند،زدتیز
کیجِه : تیرنازکی کـه به وسط تارهای قالی مابین تارها مـی انداختندبرای تنظیم تارها
کیش : به منظور دورشدن مرغ وخروس گویند
کیلَه : پیمانۀ فلزی یـاچوبی به منظور اندازه گندم کـه تقریباً سه کیلو گرم بود
کیزه : کوزه
کیچّه : کوچه
کیش کیش : آوازی به منظور تحریک سگ
کیلیم : کلون در
کیدِه : کدو
کیلبَه : دریچۀ تنوربرای هوارساندن بـه تنور
کینِه :
حرف گ
گاس : گاهی
گاگُدار : گاهی،بعضی وقت
ه : چهاردست وپارفتن کودکان قبل ا
گَتّ وگایی : گاهی،بعضی وقت
گُدار : گُذَر
گُر : شعلۀ آتش،شرارۀ آتش
گُراگُرّ : پشت سرهم،به دنبال هم
گُرت : گرد،غبار
گُرپ : صدای افتادن چیزی
گَرتَه : پودر
گَر : کچل،بی مو
گُرّوگُرّ : تندوتند،سریع
گران : گران،نالِین گران اُلّه=یعنی نالۀ سنگین بکشی
گُرّان : پشت سرهم
گُر : گور،قبر
گَزّه : گاز،گازگرفتن
گَز : واحداندازه گیری
گُمّذی : گنبد
گُنّ :
گُ گیجه : گُه گیجه،پرت شدن هواس ازروی شلوغی سر
گِل : استخرآب کشاورزی
گُلَّه گُلّه : قسمت های کوچک ازچیزی
گَلفِسّ : زن تنبل وبی سلیقه
گَلا :آهن
گُنگ : راه آب کـه اززیردیواریـاچیزدیگری بیرون آید
گل اروانـه : نوعی گل
گُلی : رنگ سرخ
گوروپ : صدای افتادن چیزی
گوردالَه : گرداله،قلوه،کلیـه
گو : گوی،گلوله
گَوارَه : گهواره
گُوال : بزرگ ترازخرجین هست ودولنگه داردکه برپشت الاغ مـی اندازندومحصول یـاکوددرآن مـی ریزندوحمل مـی کنند
گودوشَه : ظرفی کـه شیرگاورادرآن مـی دوشند
گوش کو : گوش کوب
گولّه : گلوله
گونِّلَه : گندله،کروی
گورزا : آدم بسیـارکوچک
گوسالدان : جای نگهداری ها
گُویـار :یـار،کسی کـه باگاوزمـین راشخممـیزند
گیجِن : پاشنۀ در
گیلیم : گلیم
گیرِش : درگیرشدن
گیس : گیسو،زلف
گِیَن : بوتۀ گون
گِی : نوبت
حرف ل
لِقین : آب گلآلود
لَچَک : روسری
لاس : سرگین
لَش : جسد
لاشُر : زیـادوبدون حساب وکتاب
لَوَنّ : ناسزایی بـه زنان،بدکاره
لِچّ :
لُغُز : لیچار،حرف آزاردهنده
لِفدولیس : کاسه لیسی،چاپلوسی
لَکّ : لکه
لَکّ وپیس : لکه داروآلوده
لُکّ : مرض گواتر
لَنترانی : بذله گویی
لُطِه : مطرب،نوازنده
لوگَزّه : گزیدن لب،اشاره بهی به منظور سکوت
لِهِر : بی اندازه،زیـاد
لیف : آنجایی ازشلوارهای قدیم کـه بندشلوارازآن ردمـیشد
لینگ : دله،لوس
لُچ : لب
لنت : لعنت
لِیَه : گل شل
لیغه : گل شل
لیلَه : لوله
لِیچَه : خرماده هنگام جفت گیری دهانش رابازوبسته مـیکندبه آن مـی گویندلیچه
لیکّه : نالۀ سگ ازدرد
لات : بسیـارتهی دست
لانجین : ظرف گلی بزرگ
لبِرو : واژگون
لتّ : پاره وتکه
لُچّو :ی کهکلفت دارد
لِغِرو : رودۀ
لَقّه : لگد
لِمّ : فنّ کار
لَمس : فلج
لَنگ : معطل
لُغّه : نوعی حرکت اسب یـاالاغ
لَپّر : نوعی بازی بود ونیزتکه سنگ تخت
حرف م
مات : مبهوت،بهت زده
ماطّل : معطل
مالی : بسیـار رام
ماخر : خرماده
مادیـان : اسب نر
مامِلَه : معامله
ماطّل : معطل
ماسّی : مردبی عرضف وزن ذلیل
مامّد : محمد
ماسمالی : سرسری انجام کاری
مال : خروگاوراگویند
مال : دارایی،ثروت
مُتَولِّ : خادم مسجد
مَ : مگر
مِجِری : جعبۀ کوچک چوبی یـافلزی کـه درقدیم زنان اثباب آرایش درآن مـی گذاشتند
مَجیمَه : مجمعه،سینی بزرگ مسی
مِجّه : مژگان
مَچَل : مسخره ی،خندیدن بهی
مَچّد : مسجد
مِخ : مـیخ
مِخ طِیلَه : مـیخ طویله
مِدی : مـهدی
مَردَنـه : سریع،تند
مُر : مـهر
مرداِ زما : موجودی خیـالی کـه برای اذیت مردم بـه هرشکلی درمـی آمده
مرادبَگی : نوعی بالاپوش بلند مردانـه بودکه درقدیم مردان مـی پوشیدند
مرزنگوش : نوعی ریحان هست وبرگ آن شبیـه گوش موش است
مُرواری : مروارید
مِرِبان : مـهربان
مُزّ : مزد
مزارسان : مزارستان،قبرستان
مِشمِشَه : نوعی بیماری هست همراه بادرداستحوان
مست و : آدم شادوسرخوش
مِسّ ومِسّ : این دست وآن دسن ،تعلل درکار
مَشت : پر،لبریز
مُسّراب : مستراح
مَسقَرَه : مسخره
مُشّمّا : مشمع
مُشِی : مشـهدی
مُغُر : اقرار
مَغبین : ضرردیده درمعامله،مغبون
مُفَنگی : آدم چلمن وبی عرضه
مَقّاش : نوعی انبرکه زنان باآن موی صورت مـی کندند
مُفّو :ی کـه آب بینی اش همـیشـه سرازیراست
مُکّ :
ملاّق :معلق،باسرافتادن
مُلک : ملک،زمـین،ساختمان
مُلِیم :ملایم،آب ولرم
مِلان : پشت سرکلمات آرند،مثلاً بـه فارسی مـی گویند:قاشق ماشق.دردهسفیدمـی گویندقاشق ملان
ملّا : آخوندوهمچنین آدم باسوادرامـی گفتند
مِلچّ ومولوچّ : خوردن غذا بدون رعایت آداب ورسوم
مَلغانـه : سخن کنایـه آمـیز
مَلحَم : مرحم،پماد
مَمّر : منبر
مَمـینَه : مـیمون
مَمَّه :
مِنقو :ی کـه تودماغی حرف مـیزند
مَنگولَه : رشتۀ بـه هم پیوسته ازابریشم درپایین پرده،دوعددبیضۀ کوچک کـه زیرگلوی بزیـا آویزان است
مُنّگار : ماندگار،ماندنی
منات : اهمـیت دادن،ارزش دادن
مُمِن : مؤمن
مَوا : فراوان،بسیـار
مورمور : احساسی کـه ازترس یـاسرما بـه آدم دست مـی دهد
موس موس : پرسه زدن بـه دور چیزی
موشتِلِق : مژده گانی
مُو مُو : مـیومـیو صدای گربه
موال : توالت
مول زا : حرامزاده
مول : مردی کـه به حرام بازن دیگری رابطه داشته باشد
موسّول : موسیر
مولا : آدم بسیـارزیرک وآب زیرکاه
مِیمُن : مـهمان
مَیَر : مگر
. گانی قوز قن
[روستای ضیـاءاباد (ده سفید) - فرهنگ لغات گانی قوز قن]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sun, 18 Nov 2018 02:18:00 +0000